Gesprek met de stad

Over het perspectief voor Centrum Oost gaven bewoners, ondernemers, gebiedseigenaren, organisaties en andere betrokkenen hun advies. Hoe ging dat? 

Gesprek met de stad over perspectief Centrum Oost (tot aan het collegebesluit)

Een belangrijke pijler van MAAK.Zaanstad is het gesprek in en met de stad. Zaanstad maken we samen: doel is dan ook om een breed palet aan Zaankanters mee te laten doen met de ontwikkeling van de stad. Dan gaat het over alle leeftijdsgroepen, culturele achtergronden en opleidingsniveaus. Hoe diverser de groep bewoners die meedoet, hoe beter we rekening kunnen houden met de belangen en ideeën van alle bewoners.  Op deze pagina een overzicht van hoe de gemeente dit gesprek met de stad vormgaf rond het perspectief voor Centrum Oost én wat het opleverde.

Waarom alleen adviseren? Niveau van interactie 

De MAAK.Zaanstad-gebieden zijn heel divers en zelfs binnen de gebieden zijn de verschillen groot. Daarom is de manier waarop we inwoners, ondernemers en organisaties uit die gebieden betrekken bij de ontwikkeling van het gebied verschillend. Bij de keuze hoe we mensen betrekken, gebruiken we het zogenaamde ‘afwegingskader interactieve beleidsvorming’. Dit document is in 2009 door de raad vastgesteld. De afweging hoeveel invloed de gemeente(raad) zelf houdt op beleid en in hoeverre met betrokkenen wordt samengewerkt, maken we zoveel mogelijk voordat we beginnen aan een project of programma.

Voor elk van de MAAK.gebieden is dus ook vooraf een participatie-aanpak gemaakt. Hierin is het niveau van de participatie vastgelegd. Voor het gebied Centrum Oost is het niveau vastgesteld op Adviseren. In dit gebied vond de gemeenteraad het algemeen stedelijk belang groot: het gebied is of wordt een centrumgebied voor heel Zaanstad en wordt door alle Zaankanters gebruikt. Daarom heeft de gemeenteraad de keuze gemaakt om alle reacties op het perspectief van alle belanghebbenden zorgvuldig af te wegen om vervolgens zélf een beslissing te nemen. 



foto van de rondleiding door het MAAKgebied Centrum Oost én in het MAAKpand van de raadsledenRaadsleden in het MAAK.pand aan de Peperstraat 


Bijeenkomst in de Oostzijderkerk in mei 2018 

Participatieproces in de perspectieffase 

In de perspectieffase zijn een Klankbordgroep en een Adviesgroep opgericht. In de Klankbordgroep overleggen ambtenaren met bewoners en ondernemers vanuit verschillende delen in en rondom het gebied Centrum Oost inhoudelijk over de toekomst van het gebied. De Adviesgroep bestaat uit wethouders, verschillende raadsleden, bewoners en ondernemers die meedenken over het proces en hoe dat zorgvuldig vorm te geven.

In deze fase kwam er ook een vervolg op de eerste buurtwandeling (“schouw”) met belangstellenden uit het gebied en medewerkers van de gemeente.

Er is een leegstaand pand in de Peperstraat in gebruik genomen om het projectteam meer zichtbaar en toegankelijk te maken voor gesprek, met vaste inloopspreekuren en als locatie voor overleggen en bijeenkomsten.

Ook met eigenaren en partners om tafel

In de perspectieffase is ook met pand- en grondeigenaren gesproken over de ideeën in het perspectief. Het is belangrijk om te weten hoe zij hierover denken. Een belangrijk deel van de realisatie van de kwaliteitsverbetering in het gebied hangt af van hun initiatieven en medewerking. Uiteindelijk gaat het in de afweging natuurlijk om de vraag wat het beste is voor de toekomst van het gebied, en niet alleen om de zakelijke belangen van pandeigenaren/ontwikkelaars. Wanneer zij enthousiast zijn over de in het perspectief geschetste richting, helpt dat wel om zo snel mogelijk de gewenste beweging in het gebied op gang te brengen.

Dat geldt ook voor andere partners: ook met andere professionals, zoals medewerkers van woningcorporaties en huisartsen, vonden gesprekken plaats. En aan het perspectief werd gewerkt in onderwijsprogramma’s met o.a. basisschool Herman Gorter en met de Hogeschool van Amsterdam, om ook jonge Zaankanters te betrekken.

Bijeenkomsten en online

Op verschillende momenten is op openbaar toegankelijke gelegenheden voor een breed publiek gesproken over het perspectief. Zowel op een grotere bijeenkomst in de Oostzijderkerk op 22 mei 2018 als bij wekelijkse inloopspreekuren, speciale inloopmomenten, via online participatietool “praatmee” en op social media hebben mensen hun suggesties gedeeld.

Om het gesprek over de toekomst – voor veel mensen erg abstract en ‘ver van hun bed’ -  te voeden, maakten we gebruik van de thema’s die ook in de toekomstige gemeentelijke omgevingsvisie centraal gaan staan. We bespraken de invulling per deelgebied (Burcht, Zuiddijk, Prins  Hendrikkade, Klauwershoek, Peperstraat) en zetten een vogelvluchtbeeld met een mogelijk fysieke inrichting voor 2040 in als ‘praatplaat’.

Extra gespreksronde

Aanvankelijk waren twee bredere gespreksrondes voorzien: een om de uitgangspunten voor het perspectief compleet te krijgen (in mei), en een om het concept-perspectief aan te vullen en van opmerkingen te voorzien (in juli). Bij de ronde in juli sprak een aantal bewoners onvrede uit over de korte reactietijd die ze in deze vakantieperiode ervoeren.  Daarom is een extra ronde ingelast in september, om met de stad te delen hoe de input op het concept-perspectief tot op dat moment was verwerkt, en om daarop nog de laatste feedback te krijgen. 

foto van De Adviesgroep bij de start van de perspectieffase. Na de verkiezingen werd de samenstelling gewijzigd.De Adviesgroep bij de start van de perspectieffase. Na de verkiezingen werd de samenstelling gewijzigd.

Still uit een van de filmpjes die zijn gemaakt over Centrum Oost, rond de opening van het nieuwe MAAK.pand aan de Peperstraat

foto van een bijeenkomst in de Oostzijderkerk in mei 2018Bijeenkomst in de Oostzijderkerk in mei 2018

Opbrengst participatie voor de hoofdpunten uit het perspectief

Over een aantal uitgangspunten zijn veel opmerkingen gemaakt, over andere minder. Bij de inloop in juli was duidelijk te zien dat het aantal positieve en het aantal kritische reacties elkaar redelijk in evenwicht houdt. Meestal waren de reacties ook vrij eensluidend, op enkele onderdelen waren de reacties juist erg tegenstrijdig. Met name over de beste invulling voor de Burcht lopen de meningen sterk uiteen. Hieronder benoemen we wat de opbrengst was voor de hoofdonderwerpen in het perspectief tot nu toe.

Het gebied transformeren naar een duurzaam aantrekkelijk centrum voor bewoners en bezoekers, waarbij ook het cultuurhistorische karakter en de verblijfskwaliteit rond de Zaan beter worden benut: 

  • Als ver toekomstbeeld ziet men zo’n perspectief wel zitten, maar diverse bewoners en ondernemers hebben twijfels geuit of het wel gaat lukken. Volgens hen lijken de ontwikkelingen in het gebied op dit moment eerder de verkeerde kant op te gaan en er is wat hen betreft nog geen zichtbare verbetering ingezet.
  • Er is veel bijval voor het opknappen van het gebied en vergroten van de verblijfskwaliteit en het meer benutten van de Zaan;
  • Voor mogelijke overlast van het toenemende aantal bezoekers als Centrum Oost aantrekkelijker wordt, zijn de mensen die wij hebben gesproken niet zo bang. Zij geven aan niet voor niks in het stadscentrum te wonen en wel van een beetje reuring te houden. Ook werd aangegeven dat dit wel een van de onderwerpen is waarover continue het gesprek gevoerd moet worden;

Het creëren van meer ruimte voor ontmoeting en gezelligheid, spelen en bewegen, en langzaam verkeer, en daarom inzetten op geconcentreerd parkeren in enkele gebouwde parkeervoorzieningen en een beperktere autotoegankelijkheid van het gebied: 

  • In reacties op het concept perspectief ging het niet veel over het verminderen van de hoeveelheid auto’s op straat. Als de consequenties concreter worden (denk aan betaald parkeren in de toekomst), dan is daar nog wel de nodige discussie over te verwachten. Uit wat we tot nu toe hoorden, blijkt ook dat er duidelijk verschillend over wordt gedacht. Sommige mensen hechten meer aan groen en minder auto’s, maar anderen aan een goede bereikbaarheid per auto en de mogelijkheid om dichtbij en betaalbaar te parkeren. Vragen en opmerkingen variërend van “kan ik nog met mijn auto voor de deur komen, wat kost parkeren straks, past mijn werkbusje in een parkeergebouw?” tot “zijn jullie helemaal gek?” zijn de revue gepasseerd. Duidelijk is dat dit een onderwerp is waar nog veel over zal worden gezegd;
  • Het doel en het functioneren van de pollers is regelmatig ter discussie gesteld. Vooral in het licht van de bereikbaarheid van de binnenstad. Dat het terugdringen van het autoverkeer zorgt voor een winkelgebied waar je fijner loopt en fietst, daar is men het over eens. Bij sommigen is er wel zorg over de omzet, en daarmee de levensvatbaarheid van de ondernemingen.
  • Dit is ook de relatie met de meningen die er zijn over het verminderen van de autotoegankelijk­heid rond het waterfront, en het levensbehoud van de detailhandel aan de Zuiddijk. Anderen verwachten dat met het verbeteren van het netwerk voor fietsers en voetgangers de aanloop, en daarmee het aantal klanten, zal toenemen.

De Burcht een intiemer karakter te geven zodat het een levendige plek wordt waar het aangenaam verblijven is, door enige mate van bebouwing toe te voegen, met als consequentie dat parkeren en de kermis in de huidige vorm daar in de toekomst niet meer mogelijk zijn: 

  • De Burcht is een ander onderwerp waar de meningen over uiteenlopen. Over het algemeen vinden mensen wel dat de kwaliteit van de Burcht verbeterd moet worden. Alleen verschillen de meningen over de vraag hoe dat het beste kan gebeuren. Met name een aantal direct omwonenden vindt het geen goed idee om bebouwing toe te voegen op een deel van het plein, zoals in het concept-perspectief staat. Zij hechten aan de openheid van het plein en aan het zicht op de Zaan: “een stad van deze omvang heeft een groot plein nodig” en “dit is een van de laatste stukjes authentiek Zaandam”. En als er al bebouwing zou worden toegevoegd waar ook een binnentuin bij is, dan vinden zij dat die openbaar toegankelijk moet zijn, en niet alleen toegankelijk voor de nieuwe bewoners van die bebouwing. Andere mensen gaven bij de inloop aan juist positief te staan tegenover het intiemer maken van het plein door het toevoegen van bebouwing, en denken dat het daardoor prettiger wordt om op het plein te lopen, te verblijven, op een terras te zitten en dergelijke. 
  • Ook heeft een aantal mensen een pleidooi gehouden voor een scheepswerf op de Burcht, als publiekstrekker en om het cultuurhistorische karakter van dit gebied te benadrukken. Sommige mensen hadden de kermis op de Burcht graag willen behouden in de huidige omvang, maar de meeste mensen begrijpen wel dat we de kans van dit in potentie mooie plein niet goed benutten als het leeg moet blijven voor die ene week per jaar dat er kermis is; ook werd aangegeven dat de huidige vorm van de kermis  aan verbetering toe is.

Toevoegen van netto circa 800 woningen, waarvan 20-30% sociale huur, waarbij een hoog woningaantal geen doel op zich is maar verdichting bijdraagt aan het vergroten van de verblijfskwaliteit van het gebied: 

  • Een aantal bewoners heeft zorgen uitgesproken over mogelijke “verYUPping” van de buurt en vraagt zich af hoe ervoor kan worden gezorgd dat huidige en toekomstige nieuwe bewoners zich thuis gaan voelen zonder dat er een grote kloof tussen hen ontstaat;
  • Vooral over het feit dat de Peperstraat een kwaliteitsverbetering krijgt, zijn mensen enthousiast. Er zijn echter wel zorgen uitgesproken over de bouwhoogte die daarbij wordt gehanteerd, met name ter hoogte van de Bloemgracht, door bewoners daar. Zij vrezen voor schaduw en minder privacy. Ook dit is iets waar in de strategiefase nog goed naar gekeken moet worden.

Bepalen dat nieuwbouw in het gebied zoveel mogelijk energieleverend moet zijn, wat bijdraagt aan zowel duurzaamheid als het vergroten van de kansengelijkheid: 

  • Hierbij zijn vooral vragen gesteld t.a.v. de haalbaarheid, hoewel diverse mensen ook aangaven dat zij het goed vinden dat duurzaamheid een belangrijk uitgangspunt is in het perspectief.

Ruimte te bieden aan en in te zetten op maatschappelijke voorzieningen passend bij het plangebied ook in relatie tot de opgaven in de omliggende wijken

  • Over dit uitgangspunt zijn niet veel reacties binnengekomen; dit zijn onderwerpen die zich er blijkbaar vooral voor lenen om met ketenpartners zoals corporaties, schoolbesturen, huisartsen en zorgaanbieders verder uit te werken in de strategiefase.

Inzetten op herontwikkeling in de omliggende wijken, die randvoorwaardelijk is voor een goede balans tussen Centrum Oost en de omliggende wijken

  • Ook over dit uitgangspunt zijn niet veel reacties binnengekomen; wel werd door enkele bewoners uit de Kleurenbuurt bij de bijeenkomst in mei nadrukkelijk aandacht gevraagd voor het belang van herontwikkeling daar en het bewaken van de samenhang tussen de ontwikkelingen in Centrum Oost en de Kleurenbuurt.

Te sturen op aantrekkelijke functies in de plinten ter bevordering van de levendigheid en de verblijfskwaliteit

  • De vraag van bewoners naar meer goede speciaal zaken en horeca is groot. Zo worden o.a. de ijswinkel en de kaaswinkel, die sinds vorig jaar op de Zuiddijk zijn gevestigd, genoemd als voorbeelden waarvan men er meer zou willen hebben. Men vraagt zich aan de andere kant wel af of deze ambitie haalbaar is.   

Groen toe te voegen om de verblijfskwaliteit, gezondheid en klimaatbestendigheid te vergroten

  • Op het toevoegen van groen, en daarmee de kwaliteit van de openbare ruimte vergroten, wordt enthousiast gereageerd. Over hoe de ruimte voor groen wordt gecreëerd zijn wel vragen gesteld; waar kan ik dan parkeren? Ook het beheer en onderhoud van het groen is een aandachtspunt die regelmatig is benoemd.



Foto van de rode en groene stickers die mensen op de Vogelvlucht konden plakken met aanvullingen en zorgen. Bij de inloop in juli was duidelijk te zien dat het aantal positieve en het aantal kritische reacties elkaar redelijk in evenwicht houdt.
Bij de inloop in juli was duidelijk te zien dat het aantal positieve en het aantal kritische reacties elkaar redelijk in evenwicht houdt. 

Tekenaar Olivier Rijcken vertaalde de soms ingewikkelde gespreksthema's naar tekeningen en vulde die aan tijdens de gesprekken. 

Ook scholieren van de Herman Gorterschool tekenden hun ideale toekomstbeeld voor Centrum Oost.

Boven en onder: een aantal keren trokken ambtenaren, handhavers, bewoners en ondernemers samen door de wijk voor een 'buurtschouw'. Helaas zonder veel geluk met het weer: koud en nat.

Foto van een inloopmoment in het MAAK.pand aan de PeperstraatBoven en onder: inloopmomenten in het MAAK.pand aan de Peperstraat 

foto van een bezoeker van de inloop aan de Peperstraat

vel volgeschreven met opmerkingen over de uitgangspunten voor het perspectief.Opmerkingen en aanvullingen op de uitgangspunten voor het perspectief




Hoog contrastToegankelijkheidsverklaringGa naar Zaanstad.nl