De gemeenteraad stelde in december 2017 de analyse van Centrum Oost vast. Op deze pagina een samenvatting daarvan en een link naar de volledige analyse.
Aan de oostzijde van de Zaan, in het oude stadshart van Zaandam, is het MAAK.gebied Centrum Oost. Hier zijn kansen om beter aan te sluiten bij het centrum. Op de agenda van het programma MAAK.Zaanstad staat het versterken van de kwaliteiten van dit gebied. We werken daarvoor samen met bewoners, grondeigenaren, ondernemers en bezoekers in het gebied - die kennen het immers het beste - aan een gebiedsperspectief: een toekomstbeeld voor de wijk.
De gemeente heeft samen met inwoners, ondernemers, grondeigenaren en bezoekers een analyse gemaakt van Centrum Oost. Met de analyse is de zoektocht gestart naar wat mogelijk is in het integreren van de stadsbrede en de buurtgerichte opgaven. De analyse is gebaseerd op feiten en cijfers, maar vooral ook op gesprekken met inwoners en ondernemers. Dit document is de basis voor het maken van het toekomstbeeld, waarin we kijken naar hoe we kansen kunnen verzilveren en bedreigingen kunnen afwenden.
Centrum Oost is een woongebied met diverse centrumgerelateerde functies: winkels, horeca en wonen. Het heeft sterke kwaliteiten: de ligging aan de Zaan, de historische bebouwing en structuur en de ligging dicht bij de Gedempte Gracht en station Zaandam. Door ontwikkelingen recht te laten doen aan de historische kwaliteiten in het gebied en in samenhang te realiseren wordt Centrum Oost een plek waar de huidige en toekomstige inwoners, bezoekers en andere gebruikers met (nog meer) plezier wonen, winkelen, recreëren en werken. Centrum Oost bestaat uit drie deelgebieden: De Burcht, Peperstraat en Klauwershoek.
In Centrum Oost (1.044 inwoners) wonen meer 24- t/m 65-jarigen en minder 65+-ers dan in heel Zaanstad. In het gebied staan 721 panden, waarvan 70% woningen zijn. De rest van de panden zijn winkels, horecagelegenheden en kantoorpanden. Door de A.F. Savornin Lohmanstraat rijden de meeste voertuigen.
Dit is een multifunctioneel gebied waar de auto domineert en waar de ligging aan de Zaan nog onbenut blijft.
De Zuiddijk is een straat met veel historie en potentie voor de toekomst. De afgelopen jaren zag de buurt de kwaliteit van de Zuiddijk achteruit gaan. Er zijn panden met een slechte uitstraling en er mist diversiteit in het winkelaanbod. Dit komt de leefbaarheid niet ten goede. De inrichting van de openbare ruimte kan wat betreft de buurt meer sfeer en kwaliteit krijgen. Er ontbreken aantrekkelijke verbindingen tussen de Zuiddijk en achterliggende straten voor fiets en voetganger ontbreken. De verkeerssituatie bij de school kan ook nog verbeterd worden.
De Prins Hendrikkade wordt gebruikt als parkeerplaats en heeft nog maar weinig bomen. De kwaliteit van de openbare ruimte kan verbeterd worden door bijvoorbeeld een boulevard/promenade en het parkeren alleen voor bewoners mogelijk te maken. Zo wordt het ook een mooiere aankomstplek voor bezoekers uit de riviercruises.
De Burcht had vroeger een groene parkachtige uitstraling, maar nu is het een plek voor braderieën, evenementen, het circus en een kermis. Op andere momenten wordt het gebruikt als parkeerterrein. De Burcht moet een interessante groene openbare plek worden waar je kunt recreëren.
De kwaliteit van het gebied van de Touwslagerstraat, het Verzetsplantsoen en het parkeerterrein tegen over slijterij Vonk kan verbeterd worden door het te herinrichten.
Er is veel leegstand in deze straat, waardoor de straat een armoedige uitstraling heeft. Op dit moment is het verschil tussen het voet- en fietspad nauwelijks te zien. De verkeerssituatie bij het voormalige busstation en de inrit bij de bakker is niet veilig genoeg. Door de aanwezige poller is de straat een belangrijk deel van de dag een doodlopende straat.
De bestaande waardevolle panden, de cultuurhistorie en de situering van Klauwershoek in het hart van het centrum aan de Zaan bieden veel potentie om hier een aantrekkelijke verblijfsplek aan de sluis te creëren. Bewoners typeren de kiosken, het muziekprieel en de omliggende openbare ruimte op dit moment als een achterbuurt. In de vernieuwing van de Wilhelminasluis zien zij zowel een bedreiging als een kans.
Centrum Oost is zeer divers: er wordt gewoond, gewerkt, gewinkeld, gerecreëerd en riviercruises meren aan. De Burcht is een aantal keer per jaar evenemententerrein. De Peperstraat en Zuiddijk hebben met veel detailhandel ieder hun eigen uitstraling. Er valt op de Zuiddijk nog te winnen door iets te doen aan een gemengder winkelaanbod en handhaving op illegale activiteiten. Ook verdient de Touwslagerstraat qua uitstraling en handhaving meer aandacht. Het gebied kent veel historische kwaliteiten die gewaardeerd worden en behouden moeten blijven. Door te investeren in de kwaliteit van de openbare ruimte kan dit gebied sterk verbeterd en vergroend worden. Verder kan de verkeerscirculatie logischer en de parkeerdruk in de woonstraten lager. Samengevat:
De gesprekken met inwoners, ondernemers en sociale partners hebben veel informatie gegeven over wat goed gaat in de wijk en waar kansen liggen voor verbetering. De analyse geeft aanknopingspunten voor toekomstige ontwikkeling. Met sommige verbeterpunten kan direct worden gestart, andere vragen nader onderzoek.
